[ Nicolaasorgel op de operatietafel ]
GRONDIGE RESTAURATIE EN EEN UITBREIDING MET DRIE REGISTERS..
Baarnse Courant, 21 maart 2022
Eugene Leenders
Gisteren was de start van een inzamelactie voor hèt Nicolaasorgel. De vaste speler, organist Willem Vonk, gaf een bijzonder concert. Een ingrijpende renovatie biedt de kans om er drie registers bij te plaatsen, waardoor het tot de honderd mooiste orgels in Nederland gaat horen. Kosten voor alleen die uitbreiding zijn 25.000 euro.
De 27 steile treden naar het Nicolaaseree) kosten hem moeite. Organist Willem Vonk moet even bijkomen op het orgelbankje.. Een paar minuten, dan draait hij zich om en glijden zijn vingers over het klavier. De orgelklanken vullen de Nicolaaskerk. Mathieu Koren sluit zijn ogen en geniet. Niks mooier dan orgelmuziek. Zelf speelt hij geen. orgel, maar hij luistert graag, Beiden hebben elkaar gevonden in dezelfde missie: het Verschuerenorgel renoveren en dan ook gelijk uitbreiden met drie registers.
[ WEBSITE ]
Vonk is blij met Koren. Die weet van wanten wanneer het op fondsenwerving aankomt, Deze week is de speciale website online gegaan en tal van activiteiten zijn in aantocht. Er is zeker 25.000 euro nodig. Natuurlijk is het de verkeerde tijd met de oorlog in Oekraïne en energiekosten die de pan uitrijzen, maar eigenlijk is er nooit een goed moment voor zo’n actie. Willem Vonk: „Orgelspelen is een beetje elitair, maar het ís zo'n mooi instrument om : naar te kijken, om naar te luisteren en helemaal voor techneuten. Het zit vol technische hoogstandjes.” Mathieu Koren: „ We moeten ons cultureel erfgoed behouden. Na renovatie zal het Nicolaasorgel bij de mooiste honderd van Nederland horen. Hij is het gewoon waard om voor het nageslacht bewaard te blijven en nog honderden jaren mee te kunnen. " Zo oud is het orgel overigens niet. Het is in 1967 gebouwd door de bekende orgelmaker Verschueren, nadat het vorige exemplaar van bouwer Maarschalkerweerd versleten bleek te zijn Dat orgel kwam uit 1944, toen er eigenlijk geen goed materiaal was om zo'n instrument te bouwen.
[ VISIE ]
In 1967 had men meer visie, Het werd weer een mechanisch orgel en geen pneumatisch of elektrisch aangedreven instrement. Willem Vonk: „Een wereld van verschil. Je drukt de toets één millimeter in en het ventiel begint al te werken, Bij die andere moet je bijna op de toetsen slaan.” Het orgel bood ruimte aan drie extra registers, Ze bleven leeg omdat ze voor de kerkmuziek niet echt noodzakelijk zijn. Mathieu Koren „Nu willen we onze kans pakken. Met de uitbreiding kun je op het orgel prachtige barokmuziek maken. Het wordt een soort tijdmachine waarbij je je terug waant in die tijd, zo mooi dat het de investering meer dan waard is.”
Was er in 1967 sprake van een voortuitziende blik, de afgelopen tien, twintig jaar is het orgel eigenlijk aan zijn lot overgelaten, Het onderhoud was er met mate en de laatste tien jaar is het orgel niet echt meer gestemd. De ombouw kiert aan alle kanten en de blaas, die de orgelwind maakt, lekt. Willem Vonk: „Het orgel hapert echter nooit. Het is kwalitatief goed, juist daardoor gebeurde er jaren niks.” "Uiteindelijk is nu het besluit genomen voor groot onderhoud. De kerk betaalt, maar niet
voor de uitbreiding die op 25.000 euro wordt: geraamd. Dat geld moet binnen één jaar op tafel koren.
[ VERLEIDEN ]
Mathieu Koren is vol goede moed, Baarn kent vele orgelliefhebbers, niet alleen katholieken, die wil hij verleiden om snel naar een concert te komen luisteren. Inmiddels hebben ze zich weten te verzekeren van een uitstekende ambassadeur: Ton Koopman. Misschien wel de bekendste organist in Nederland. Koopman heeft een uitgebreid repertoire; als klavecinist en organist voert hij muziek uit van Renaissance tot en met het Classicisme, Hij speelde in ‘s werelds meest prestigieuze concertzalen en, als organist, heeft Ton Koopman op de belangrijkste historische instrumenten van Europa gespeeld.
Vorig jaar was hij al in Baarn om het Nicolaasorgel te bespelen. Inmiddels is er een unieke cd te koop om de uitbreiding van de registers te bekostigen.
Ton Koopman: „Het is een mooi instrument en een belangrijk instrument in de ontwikkeling van de Nederlandse orgelbouw. Dat er in de jaren 60 zo'n instrùment in de katholieke kerk kwam, was heel bijzonder. Hier is iemand geweest die fantasie heeft gehad en visie heeft getoond,”
De handtekening onder de aanbesteding is eind vorig jaar gezet. Orgelbouwer Elbertse uit Soest was de beste inschrijver; Hij kent “het orgel al vijftien jaar. Mathieu Koren: „Toch fijn dat hij in de buurt opgeknapt wordt, Nou opgeknapt, hij gaat op de operatietafel en wordt volledig uit elkaar gehaald.” Met de zaklamp van zijn telefoon schijnt hij op de binnenkant van het orgel waar het stof duimendik ligt,
[ EIKENBLADEN ]
De komende periode is er elke maand een concert met het doel sponsoren te vinden. In september, oktober moet de klus beginnen. Minimaal enkele maanden. Het restauratiehout, eeuwenoude eikenbladen, ligt al wachten, In het najaar wordt het allemaal bewerkt en op maat gemaakt, Als alles meezit misschien een half jaar werk, als het tegenzit een klein jaar. Vonk en Koren kunnen niet wachten op het eindresultaat. Willem Vonk: „Orgelmuziek is tijdloos. Haal je je vinger van een pianotoets of strijk je de viool dan houdt het geluid op. Een orgel blijft eindeloos doorspelen.”
Er moet heel wat gebeuren ‚Van binnen en van buiten heeft het orgel een stevige opknapbeurt nodig om bespeelbaar te blijven. Daarnaast is dit het moment om de drie gereserveerde registers op het pedaal, na 55 jaar, eindelijk de plaatsen. Het orgel moet helemaal uit elkaar worden gehaald. Alle onderdelen, groot en klein, worden nagekeken en waar nodig gereviseerd of vervangen. Een van de belangrijkste zaken is een nieuwe motor voor de orgelwind in een brandwerende en geluiddempende kist. Overat moeten uitgeharde en versleten rubbers en leren van balgen, pakkingen, windkanalen én lades worden vervangen, Ook staat een comptete revisie van het manueel en het pedaal op stapel, Alle pijpen moeten worden nagekeken, schoongemaakt en waar nodig hersteld. Op veel plekken lekt nu wind weg, Dat moet worden verholpen. Ook de orgelkas is op veel plaatsen niet geheel gesloten of door weersinvloeden aangetast.
Het instrument heeft na plaatsing ten minste twee grote kerkrenovaties meegemaakt. Ondanks alle voorzorgsmaatregelen heeft bouwstof en vuil zich in het binnenste van het orgel opgehoopt. Alle pijpen zullen een grondige inwendige en uitwendige reïnigingsbeurt krijgen en worden nagelopen op deukjes, slecht gesoldeerde en openstaande naden. Tenslotte worden ook enkelé. historische registers hersteld en beter bevestigd, zodat ze daarna niet meer inzakken, De zogenaamde kelen en tongen van de tongwerken worden naast reiniging opnieuw gepolijst, net afs de stemkrukken, “
De werkzaamheden worden uitgevoerd door orgelmaker Elbertse úit Soest die betrokken is bij het onderhoud van bijna alle orgels în de Baarnse kerken, De vijf concerten met steeds wisselende spelers zijn een belangrijk onderdeel van de fondsenwerving, Wim Vonk beet zondagmiddag het spits af. Het concert duurde één uur en bevatte werken van Bach, de Grigny en Buxtehude, Dan Îs natuurlijk ook de CD te koop die vorig jaar is opgenomen. Mathieu Koren hoopt met een aantal andere activiteiten, zoals ‘Kijk in het orgel’ en ‘Muziek op zolder’ mensen te interesseren voor de noodzaak van restauratie, Wie mee wil helpen kan een gift overmaken naarde Stichting Restauratiefonds Nicolaaskerk Baarn: Alle informatie is te vinden op de speciale website nicolaasorgel.nl,